Integracja sensoryczna

Niechęć do jedzenia niektórych pokarmów, niezdarność, a nawet trudności w nauce mogą mieć swe źródło w zaburzeniach integracji sensorycznej. Maluchowi wtedy najbardziej pomoże odpowiednia terapia.

Tajemniczo brzmiący termin „integracja sensoryczna” oznacza po prostu proces, który rozpoczyna się od odbioru rozmaitych bodźców z otoczenia: wzrokowych, słuchowych, dotykowych, itd. W układzie nerwowym następuje ich selekcja i „obróbka” – bodźce płynące z różnych zmysłów muszą zostać złożone w całość, która pozwoli odpowiednio zareagować na sytuację. Niemowlę robi to odruchowo np. kiedy noworodek czuje, że znalazł się w objęciach mamy i wyczuwa zapach jej piersi, automatycznie kieruje głowę tam, skąd płynie mleko – integruje informacje docierające za pośrednictwem zmysłu dotyku i węchu. Z czasem układ nerwowy rozwija się i jest zdolny do integrowania wielu sygnałów naraz i pokierowania bardziej złożoną reakcją. Kiedy np. chłopiec gra w piłkę z tatą, musi widzieć, gdzie stoi tata, śledzić tor piłki, podążać za nią nie tracąc równowagi i w końcu piłkę złapać albo rzucić czy kopnąć tak, by trafiła do taty albo do bramki. Czasami jednak proces integracji nie przebiega tak gładko.

Czasem dziecko reaguje na niektóre bodźce nadmiernie – jest to nadwrażliwość.

Na przykład dziecko mające nadwrażliwość dotykową unika zabaw, w których pobrudzi ręce, z plasteliną, modeliną, ma niechęć do czynności toaletowych takich jak mycie zębów, obcinanie paznokci. Dzieci z nadwrażliwością słuchową – nadmiernie reagują na dźwięki, których inni nawet nie zauważają, źle znoszą hałas w skupiskach dzieci, np. podczas przerwy śródlekcyjnej.

Są też maluchy, które reagują na bodźce niedostatecznie (mówimy wówczas o podwrażliwości). Wówczas poszukują silniejszych bodźców, np. z zapamiętaniem huśtają się albo kręcą w kółko, są też bardzo aktywne lub gwałtowne w zabawach z rówieśnikami.

Przyczyny zaburzeń

Określa się, że zaburzenia integracji sensorycznej mogą wystąpić u wcześniaków (ich układ nerwowy jest niedojrzały), a także u dzieci, których matki musiały w ciąży leżeć (więc maluchy w życiu płodowym miały mniej doznań zmysłowych). Inne „czynniki ryzyka” to uszkodzenia okołoporodowe i niedotlenienie w czasie porodu oraz uwarunkowania genetyczne.

Ponadto obecny styl życia nie sprzyja rozwojowi ruchowemu – dzieci mało się ruszają, w zapomnienie popadły tzw. zabawy podwórkowe ( skakanka, gra w gumę, wspinanie się na drzewa), dużo czasu spędzają przed telewizorem, przy komputerze. Mogą mieć przez to problem z czuciem własnego ciała, koordynacją ruchów, utrzymywaniem równowagi i ze sprawnością manualną.

Możliwe konsekwencje

Zaburzenia integracji sensorycznej mogą być przyczyną opóźnienia w rozwoju ruchowym i rozwoju mowy. Dziecko może mieć kłopoty z koordynacją ruchów, samoobsługą, koncentracją uwagi (a za tym często idą trudności w nauce). A wszystko to w konsekwencji często prowadzi do problemów emocjonalnych.

Potrzebna diagnoza

Jeśli dziecko ma trudności, które mogłyby wskazywać na zaburzenia integracji sensorycznej, warto udać się do specjalisty.

Diagnoza integracji sensorycznej polega na obserwacji dziecka w zabawie, wywiadzie z rodzicami i – w przypadku dzieci powyżej 4. roku życia – na specjalistycznych testach. Zazwyczaj potrzeba dwóch, trzech spotkań, aby postawić diagnozę.

Jeśli chodzi o niemowlęta, to diagnozę powinien stawiać fizjoterapeuta (rehabilitant), który ocenia płynność i koordynację ruchów malucha.

Jeśli terapeuta stwierdzi, że dziecko potrzebuje pomocy, skieruje go na odpowiednią terapię.

Terapia

Sama terapia jest zazwyczaj bardzo lubiana przez dzieci. Na odpowiednio wyposażonej sali mogą doświadczać, odczuwać zmiany kierunków ruchu, zaspokoić swoją potrzebę ruchu. Stymulacja powinna być systematyczna, dlatego zwykle rodzice obserwują zajęcia i dostają wskazówki do organizowania otoczenia i zabaw z dzieckiem w domu.

Aby zapobiegać zaburzeniom w zakresie integracji sensorycznej zachęcajmy nasze dzieci do wszelkiej aktywności ruchowej od najmłodszych lat. Ruch i zabawa na świeżym powietrzu, wspinanie się, huśtanie, jazda na rowerze to ważne osiągnięcia integracji sensorycznej.

Opracowała: mgr Joanna Wiśniewska – psycholog, terapeuta SI.

Szukaj też w internecie:

Polskie Towarzystwo Integracji Sensorycznej – www.integracjasensoryczna.org.pl
SInet Edukacja i Terapia – www.integracjasensoryczna.com.pl
Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Integracji Sensorycznej – www.pstis.pl

Przygotowano na podstawie artykułu w „e Dziecko” na portalu Gazeta.pl z konsultacją Małgorzaty Kargi, terapeutki.